Ngrakit Tembang Macapat

Tembang macapat iku duwe surasa utawa makna maneka warna. Ana kang ngandhakake macapat iku maknane maca papat-papat. Karepe, pamacane tembang iku medhote patang wanda-patang wanda. Ana maneh kang negesi macapat iku asale saka tembung macapet ( maca + cepet ). Karepe, tembang kang anggone nembangake cepet, ora kakehan luk. Manawa kita arep nggawe tembang macapat, luwih dhisik kita kudu ngerti paugeran lan watake tembang macapat.
Paugerane Tembang macapat iku :

1. Guru Gatra : Cacahe gatra ( larik / Baris ) saben sapada ( sa-bait ) tuladhane
maskumambang iku ana 4 gatra / larik/ baris.
2. Guru Wilangan : cacahe wanda ( uni / suku kata ) saben sagatra/ salarik. Tuladhane
" Amenangi jaman edan" iku ana 8 dadi guru wilangane ana 8.
3. Guru lagu : Dhong-dhinge swara/swara aksara swara/ vokal ing pungkasane gatra/ larik
" Amenangi jaman edan " iku unine "a"
Dadi yen digathukake " Amenangi jaman edan " iku guru wilangan lan guru lagune "8a"

Ing ngisor iki Paugeran yen arep ngrakit tembang macapat, manut jinise tembang macapat :

1. Maskumambang : 12 i 6 a 8 i 8 a
2. Mijil : 10 i 6 o 10 e 6 i 8 u
3. Kinanthi : 8 u 8 i 8 a 8 i 8 a 8 i
4. Sinom : 8 a 8 i 8 a 8 i 7 i 8 u 7 a 8 i 12 a
5. Asmarandana : 8 a 8 i 8 e / 8 o 8 a 7 a 8 u 8 a
6. Dhandhanggula: 12i 10a 8e 7u 9i 7a 6u 8a 12i 7a
7. Gambuh : 7 u 10 u 7 i 8 u 8 o
8. Pangkur : 8 a 11 i 8 u 7 a 12 u 8 a 8 i
9. Megatruh : 12 u 8 i 8 u 8 I 8 o
10.Pocung : 12 u 6 a 8 i 12 a


Banjur kudu ngerti watak wantune tembang macapat :

1. Maskumambang Nelangsa, ngeres-ngeresi, mathuk kanggo nggambarake rasa sedhih, nelangsa,
karanta-ranta.
2. Mijil Prihatin. Mathuk kanggo carita pitutur, lan gandrung.

3. Kinanthi Seneng, asih, tresna, mathuk kanggo mulang muruk kang ngemu rasa katresnan.
4. Sinom Grapyak, ethes, mathuk kanggo sesorah, crita kang isi pitutur.
5. Asmarandana Sedhih, prihatin merga nandhang asmara, mathuk kanggo crita sedhih lan crita
baba asmara.
6. Dhandhanggula Ngresepake, luwes, mathuk kanggo medhar crita bab apa wae.
7. Gambuh Sumanak, sumadulur, wanuh – wani, mathuk kanggo medharake bab kanthi rada
sereng, bisa nganggo basa ngoko, basane wong kang wis kemraket / akrap.
8. Pangkur Sereng, nesu sajak gregeden. Kanggo medhar pitutur kang semu gregeden, yen
gandrung ya gandrung sing sereng, uga kanggo panantang ing paprangan.
9. Megatruh Trenyuh, melas, sedhih, nglokro ( putus asa ), mathuk kanggo medharake rasa
getun, nalangsa lan keranta-ranta
10.Pocung Kendho, tanpa greged, sakepenake, mathuk kanggo crita kang isine sakepenake /
sakarepe wae, tanpa kamempengan. Bisa uga isi pitutur.

Sumber: http://dharmojoyogrup.blogspot.com/2011/03/ngrakit-tembang-macapat.html