SENGKALAN

Sengkalan saka tembung Çakakala (Syakakala) tegese taun Çaka. Taun Çaka yaiku taun kang digunakake wong-wong ing tlatah kerajaan Çaka India. Taun Çaka kawiwitan 78 Masehi. Petungan taun Çaka adhedhasar lakune srengenge, mula umure / suwene padha karo tahun masehi. Dek jaman biyen wong Jawa akeh kang nggunakake taun Çaka. Rehning mangkono nalika jumenenge Sultan Agung malah dikepyakake (diresmekake) dadi taun Jawa nalika taun 1555 C (1663 M) dadi kaceke 78 taun. Kang diarani sengkalan yaiku pengetan angkane taun kang arupa ukara utawa gambar kanggo mengeti kadadean kang wigati. Ing pamrih supaya ora gampang lali. Sengkalan kang arupa ukara diarani Sengkaln lamba, denen kang arupa gambar diarani sengkalan memet utawa mèmèt. Mèt iku tebung kuwi tegesi nggoleki. Dadi gambar iku kon nggoleki yen diwaca unine piye.

Tuladha sengkalan lamba:

1.      Sirna ilang kertaning bumi.

   0       0          4           1         = (1400 Ç = 1478 M)

Supaya nuduhake angkane taun, angkane diwalik dadi 1400 sengkalan iku dumunung ana ing buku Negara Kertagama. Sengkalan iku mau duweni karep pepling nuduhake rusake Keraton Majapahit (Runtuhnya Kerajaan Majapahit)

2.      Surut sinaring magiri tunggal.

   0         5          7           1       = (1750) Penget sedane Paku Buwana V

3.      Rupa sirna retaning bumi.

   1       0         6          1           = (1601) Titimangsa Krunadana kacekel dening Sunan Amral

4.      Wiku sapta ngesti aji.              = (1877 Jawa) sengkalan ing buku Jaka lodhang arupa                                                         ramalan arep katekan alam karaharjan / kamardikan amarga                                      taun 1877 Jawa = 1945 M

5.      Terus karya tataning bumi.     = (1549 M) Pengetan adeg kutha Jepara ( Hari jadi Jepara)

    9         4        5          1

TULADHA SENGKALAN MEMET:

1.      Ing pelataran Keraton Surakarta ana gambar utawa pepenthan naga ditumpaki wong mabur, gambar iku yen digoleki ketemune unine Naga muluk tinitihan janma.

                                                                                     8         0          7           1         = (1708 Jawa)= 1781 M

Gambar iku pengetan taun anggone gawe panggung

2.      Ing regol sapinggire sitinggil kang kidul Kraton Ngayogyakarto karengga awujud Naga loro buntute pepuletan . gambar iku kudu diwaca: Dwi naga rasa tunggal.                     

                                                                                    2     8       6         1                   = (1682 Jawa)= 1756 M

Iku pengetan taun olehe mbangun

3.      Ing mejid Demak ana gambar Bulus iku uga minangka sengkalan kang arupa gambar, coba mbesuk yen mrana coba takokna marang ahli sejarah ing Demak. Utawa juru kuncine.

PEPELING:

Yen arep nggawe sengkalan kudu nggatekake:

1.      Kudu cocok karo kahanane kang dipengeti

2.      Aja nganti ana tembung kang mangro angkane

3.      Supaya nuduhake angkane taun diwalik saka mburi

4.      Ngerti watak-watake tembung, sebab saben tembung duweni watak angka dhewe-dhewe, umpamane kaya ngisor iki:

Watak 1            = Allah, gusti, ratu, kawula, janma, bupati, buntut, puser, bunder, nyawa,                                        wutuh, nyata, bumi, siti, srengenge, rembulan, semedi, eka.

Watak 2           = Barang kang jodhon: kembar, penganten, mripat, kuping, ngrungokake,                                        tangan, suwiwi, sungut, pipi, alis, nembah, mabur, mlaku, dwi.

Watak 3                        = Tri, telu, tiga, putri, kadi, kaya, pindha, geni, murup, panas, cacing.

Watak 4        = Banyu, kali, segara, bening, suci, warna, kiblat, jaman, panggawai,                                         karya, kerta.

Watak 5         = Angin, gegaman, piranti, serana, tata, marga, dalan, pandhawa, buta,                                         galak, bisikan, turu, alas.

Watak 6              = Rasa, pahit, sekeca, manis, obah, oyeg, retu, susah, cegah, uwit, mangsa,                                         wayang, tawon, kumbang.

Watak 7            = Pandhita, resi, wiku, piwulang, muni, suwara, luhur, titian, tunggangan,                                          jaran, gunug, ardi, cala, giri.

Watak 8        = Hasta, hesti, gajah, naga, pujangga, brahmana, selira, baya, cecak,                                          mangesti, liman.

Watak 9       = Bolongan, lawang, gapura, terus, manjing, seneng, nrima, bandha,                                          bedah, butul, menga, jawata, wangi.

Watak 10/0      = Suwung, kosong, musna, nir, rusak, ilang, gegana, mumbul, langit,                                           lunga, dasa, surut.