Karya sastra siji lan
sijine nduweni ciri kang bisa mbedake bentuke. Menawa sampeyan nggatekake,
antarane gancaran, geguritan, lan drama ana kang mbedakake. Gancaran iku karya
sastra kang awujud tulisan dawa kang digawe bentuk paragraph. Geguritan yaiku
tulisan kang ngemu makna kang ora bisa wantah dionceki, nanging kudu dipahami.
Menawa drama wujude dhialog. Ana naskah kang kanggo cekelan pemain menawa
naskah kuwi arep dipentasake awake dhewe durung bisa marapi drama kuwi. Dadi
intine drama iku naskah dhialog kang ditulis rinci, banjur dipentasake ing
panggung supaya bisa ditonton wong liya.
Awit jaman Kanjeng Sinuhun Paku Buwana X wis ana pentas
drama. Rikala semana isih winates kerabat Keraton kang oleh nonton. Suwene suwe
pentas iku dibukak kanthi kanggo umum, dienekake neng gedung pertunjukan kaya
ing Balekambang lan Sriwedari. Jaman kuwi sing dipentasake isih winates crita
wayang, mula diarani wayang wong. Manjune jaman ndadekake majune crita kang
dipentasake. Saiki ing Balekambang kang dipentasake ora wayang wong, nanging
kethoprak. Iku uga salah sijine conto drama Jawa kang ana amarga majune pikiran
lan budayane wong jawa.
Coba wacanen crita drama ing ngisor iki!
Bawang Abang lan Bawang Putih
Ing satunggaling dusun wonten kaluarga bahagia yaiku kaluarganipun
Bawang Putih. Nanging bapak Bawang Putih seg wonten tugas luar kota dados Bawang Putih tinggal kaliyan ibune
ingkang seg gerah. Wonten kaluarga ingkang mboten seneng kaliyan kaluarga
Bawang Putih yaiku kaluarga Bawang Merah.
* Dinten
enjing
Bawang Putih : Enjing
bu, kepripun keadaane napa sampun sae?
Ibu Kandung : Alhamdulillah
lumayan.
Bawang Putih : Napa Ibu purun kula ndamelaken bubur?
Ibu Kandung : Nggih
anakku ...
Bawang Putih : Nggih
bu, tengge sakejap. Putih ajeng ndamelaken bubur rumiyin.
Ibu Kandung : Iya
sayang ...
Bawang Putih lunga wonten dapur lan nggawe bubur. Sakwise bubur
sampun dados, Bawang Putih teras wonten kamar ibune.
* Wonten
kamar
Bawang Putih : Niki
bu buburipun sampun dados.
Ibu Kandung : Matur
nuwun anakku.
Bawang Putih : Enakkan
bu bubur ndamelanipun Putih?
Ibu Kandung : Inggih
nak, enak tenan.
* Dina
sesuke
Bawang Merah : Assalamu’alaikum..
(kaliyan ngetuk pintu)
Bawang Putih : Wa’alaikum
salam, eh Bawang Merah, monggo mlebet.
Bawang Merah : Iya, Ibumu
ana?
Bawang Putih : Wonten,
niku seg wonten kamar.
Bawang Merah : Aku arep
ketemu Ibumu.
Bawang Putih : Nggih,
monggo tak terke.
* Tekan
wonten kamaripun ibu
Bawang Putih : Bu,
niki Bawang Merah badhe ketemu Ibu.
Bawang Merah : Nggih
bi ...
Ibu Kandung : Mriki
Merah, Putih lenggah
Bawang Merah : Nggih
...
lan Bawang
Putih
Bawang Merah : Bu,
niki Merah Mbetoaken bubur ndamelanipun Ibu Merah.
Ibu Kandung : Repot-repot,
matur nuwun nggih. Bibi maem nggih?
Bawang Merah : Nggih
bi ...
Bawang Putih : Bu,
kulo ijin ngumbaih rumiyin nggih wonten kali? Assalamu’alaikum.
Ibu Kandung : Wa’alaikum
salam
lan Bawang
Merah
* Sak
lajengipun maem bubur saking Bawang Merah ujug-ujug ibu Bawang Putih
kejang-kejang lan akhire ninggal. Bawang Merah langsung lunga ninggalake ibu
Bawang Putih sing seg kejang-kejang lan ngabarake meng ibune.
Bawang Merah : Ibu ...
Ibu ... Ibune Bawang Putih akhire mati.
Ibu Tiri : Wah
tenanan? Kiye kabar sing paling nyenengake (kaliyan ngguyu). Akhire mati ...
Bawang Merah : hahahaha
...
Ibu Tiri : Ngko
tiliki ya, terus ethok-ethok nangis. Gole nangis sing bener kowe loh!
Bawang Merah : Sip bu
....
* Bawang
Putih wangsul saking ngumbaih wonten kali
Bawang Putih : Assalamu’alaikum,
Ibu... Ibu, Putih wangsul bu (meng kamar ibune). Astaghfirullah Ibu, Ibu
kenging napa? Aja tinggalake Putih bu ..
Bawang Putih bingung lan panik, terase nelfon bapake sing seg kerja
ing luar kota.
* Ing
telfon
Bawang Putih : Pak ..
Bapak cepet wangsul
Bapak : Wonten napa sih Bawang Putih?
Bawang Putih : Niku
pak, Ibu ... Ibu sampun nilar.
Bapak : Innalillahi, Bapak ajeng wangsul. Assalamu’alaikum ...
Bawang Putih : Wa’alaikum
salam ...
* Bapakipun
Pawang Putih sampun dugi wonten umah.
Bapak : Putih, ibu pundi?
Bawang Putih : (karo
nangis) Niku pak wonten kamar.
Ibu Tiri : Putih,
kito turut belasungkawa ya ...
Bawang Putih : Nggih bi, matur nuwun.
Bawang Merah : (nangis)
lan Ibu Tiri
* Sakwise
pirang wulan, akhire bapak Bawang Putih nikah kaliyan ibu Bawang Merah lan
saiki Bawang Putih urip bareng Bawang Merah lan ibu tirine.
Bapak : Putih, sesuk Bapak ana tugas malih nang luar kota, Putih urip sing rukun ya kaliyan Bawang
Merah?
Bawang Putih : Nggih
pak, Putih ajeng rukun. Putih nggih sampun anggep mba Bawang Merah dados mba’e
Putih.
Bawang Merah : Iya
rayiku ...
* Dina sesuke
Bapak Bawang Putih lunga. Lungane Bapak Bawang Putih nggawe Ibu Bawang Merah
lan Bawang Merah bungah amarga bisa nyiksa Bawang Putih.
Bawang Putih : Yuk
mba, kito masak sareng-sareng!
Bawang Merah : Hah, ra
salah krungu? Masak? ngapa aku melu masak, nggawe tanganku kotor bae, wis nganah masak!
(njorogna Bawang Putih).
* Bawang Putih
meng dapur karo mikir omongane Bawang Merah. Sakwise masakipun dados, Bawang
Putih nyajikna nang meja makan.
Ibu Tiri : Iki
masakan apa? kok rasane asin (karo numplekna panganan meng rai Bawang Putih).
* Ujug-ujug
Bapak Bawang Putih wangsul.
Bapak : Assalamu’alaikum ...
* Ibu
tiri kaget krungu suara Bapak ngucap salam.
Ibu Tiri : Bawang
Putih sageh resiki kabeh sadurung bapakmu ndeleng!
Bawang Putih : Nggih
bu ...
Ibu Tiri : Awas
kowe ya nek kowe wani ngadu meng bapakmu!
Bapak : Ana apa kiye kok rungseb tenan?
Ibu Tiri : Iki
pak, Bawang Putih numplekna panganan amarga kirang ati-ati. Ya kan Bawang Putih?
Bawang Putih : Nggih
pak, Putih nyuwun ngapunten.
Bapak : Ya wis
siki resikna. Bapak rep ngaso sik ...
Ibu Tiri : Bapak
purun didamelaken kopi?
Bapak : Nggih bu ...
* Ibu
nggawe kopi
Ibu Tiri : Niki
pak kopinipun.
Bapak : Matur nuwun bu.
* Dina
sesuke
Ibu Tiri : Pak,
niku Bawang Putih mboten purun ngapa-ngapa. Kerjaane mukur nyante-nyante tok.
Bapak : Ya wis,
mangke Bawang Putih tak omongi.
* Bapak
nemoni Bawang Putih
Bapak : Putih, mriki kandani
Bawang Putih : Napa pak?
Bapak : Jere ibu, kowe nang umah ra gelem ngapa-ngapa. Kaya kuwi ya kerjaane
nek ra ana Bapak?
Bawang Putih : (mukur
meneng)
Bapak : Deneng ra njawab? Berarti omongane ibu bener ya?
Bawang Putih : (mukur
temungkul karo nangis)
Bapak : Putih!!! (nyekel dada amarga penyakit jantunge kumat lan teras
tiba).
Bawang Putih : Bapak
... Bapak kenging napa pak?
Ibu Tiri : Putih,
kowe ngapakna Bapak? Kowe pengin Bapak cepet mati ya? Ya wis, sageh gawa Bapak meng kamar?
* Sakwise
pirang wulan, amarga ibune kesel ngurusi bapak sing mriyangen. ibu Bawang Merah
nuker obat sing asli karo obat liya. Bawang Putih kaya biasane terke obat
marang bapak.
* Wonten
kamaripun bapak
Bawang Putih : Pak,
niki kula mbetoaken obat.
Bapak : Iya, matur nuwun Putih.
Bawang Putih : Nggih pak
...
* Sakwise
ngumbe obatipun, bapak kejang-kejang.
Bawang Putih : Pak,
Bapak kenging napa? Ibu, mba mriki cepetan ...
Bawang Merah : Bapak,
Bapak kenging napa?
lan Ibu Tiri
Ibu Tiri : Putih,
kowe ngapakna Bapak?
Bawang Putih : Putih
mboten ngertos bu ... (karo nangis).
Sakwise bapak dikubur, Bawang Putih urip dewekan kaliyan siksanipun
ibu tiri lan Bawang Merah.
* Enjing
niku Bawang Merah ngomel-ngomel
Bawang Merah : Bu ...
Ibu ... klambiku kotor kabeh ki, wis
ora ana sing bersih, ora ana sing ngumbaih apa bu?
Ibu Tiri : kowe
nangapa sih nduk? Isuk-isuk kok wis
ngomel.
Bawang Merah : Ndelo
ki bu, klambiku kotor kabeh, mambu maning.
Ibu Tiri : Ndi
ndi! Ibu ndelo ... ih iya tenanan kotor
kabeh, klambine ibu ya kotor kabeh. Ndi Putih? Wis-wis ben Ibu sing ngongkon
Bawang Putih kon ngumbaih. Putih ... Putih ... meng ndi sih? Bawang Putih!
* Bawang
Putih teka
Bawang Putih : Nggih
bu, wonten napa?
Ibu Tiri : Suwe
tenan sih, di undang-undang ra nyaut.
Bawang Merah : Ra duwe
kuping mbok bu ...
Bawang Putih : Anu bu
... kula seg wonten dapur, seg nggodog wedang.
Ibu Tiri : Alaaah....
alesan bae. Ndelo kiye, kalmbi pada kotor kabeh, ora ana sing bisa dinggo.
Suwe-suwe ora nggo klambi. Saiki kowe lunga meng kali gawa kalmbi iki lan ora
usah kesuen (karo ngontalna klambi kotor meng Bawang Putih).
Bawang Merah : Iki
kumbaih kabeh, awas nek ana sing rusak.... sing wangi, ra kesuen!
* Bawang Putih
njiot klambine lan langsung lunga meng kali, tekan neng kali Bawang Putih
ngumbaih klambine Bawang Merah kalih nembang.
Bawang Putih : Jejel
nek wong tuwaku tesih ana, uripku mesti ora sak nelangsa kiye (selendange
kendang).
Pangeran : (ngrungokna
suara Bawang Putih nembang, tercengang lan meneng ngrungokake). Wah suarane
merdu tenan... sapa ya iku?
* Ujug-ujug
kes adohan keton ibu kandung Bawang Putih, Bawang Putih kaget.
Bawang Putih : Ibu
....
Ibu Kandung : Anakku
kudu sabar ngadepi kabeh iki, sabar ya. Kelak kowe bakal nemuake kebungahan.
* Ujug-ujug
bayangan iku lunga
Bawang Putih : Aneh,
iku mesti mukur angen-angenku tok (karo nggelengna sirah). Ahh, aku kudu
cepet-cepet bali.
Pangeran : (nemokake
selendang nang kali). Iki mesti selendang wong sing nembang mau. Aku kudu
mbalekna.
* Nalika
Baang Putih nglewati hutan, Bawang Putih ketemu seorang peri.
Peri : Cah ayu, nangapa tho kok murung. Peri bisa ndelo neng raimu, nek
kowe kepengin nemokake kebungahan, kowe kudu sabar, mbaliko meng ujung kali
neng hutan iki ....
Bawang Putih : Tenanan
peri?
Peri : Ngandelo, kowe bakalan nemu kebungahan (peri langsung lunga
ninggalake Bawang Putih).
Bawang Putih : Peri
.... (langsung bali meng umah).
* Tekan umah
Bawang Putih mbalekna klambi marang Bawang Merah lan ibu tiri.
Bawang Merah : Ihhh
.... selendangku ndi? Bawang Putih selendanku ndi? kowe nyolong ya?
Ibu Tiri : Bawang
Putih ndi selendange? kowe iki ngumbaih apa nyolong? kowe kirangan gombal ya, ngantek
kudu nyolong. Pokoke Ibu ora kepengin ngerti, kowe kudu mbalekna selendang iku!
Bawang Putih : Anu
bu, selendangipun kendang kegawa banyu.
Ibu Tiri : Alesan,
wis ra usah
pasang rai kaya kuwi. Ibu jeleh werueh. Pokoke ibu geleme selendang iku mbalek.
Bawang Merah : Dasar,
bisane ngilangna tok... Kerja ora tau beres.
Ibu Tiri : Wis nganah lunga, dina
iki kowe ora ulih jatah maem lan umbe.
* Bawang Putih
meng kamar lan nangis ngantek klalen turu
* Nang
ngimpi bawang Putih ketemu ibune
Ibu Kandung : Bawang
Putih kowe nangapa? kok nangis?
Bawang Putih : Mboten
napa-napa bu... (karo ngusap banyu mripate).
Ibu Kandung : Aja
sedih anakku, sesuk kowe arep ulih kebungahan.
* Ujug-ujug
Bawang Putih tangi kes turune karo ngomong
Bawang Putih : Neng
ndi kebungahan iku bu?
* Dina
sesuke
Ibu Tiri : Putih
....
Bawang Putih : Napa bu .... (njekel
sapu)
Ibu Tiri : Wis beres-beres umah
runga? Diresik!
Bawang Putih : Niki
seg nyapu bu.
Ibu Tiri : Ya
wis, sing
resik, terus ngko kari nggoleti selendang sing ilang! Cepetan. ora usah lelet,
kaya keong bae.
Bawang Putih : Nggih
bu ....
* Bawang
Putih meng kali nggoleti selendang iku
Pangeran : Napa iki selendangmu?
(ngecungna selendange)
Bawang Putih : Nggih,
niki selendangku ingkang ical.
Pangeran : Sapa
asmamu cah ayu?
Bawang Putih : Bawang
Putih, Pangeran.
Pangeran : Bawang
Putih? Tenanan sampeyan Bawang Putih.
Bawang Putih : Tenanan
...
Pangeran : Tenanan,
aku bakalan mbeto kowe marang istanaku.
Bawang Putih : Nanging,
kula kudu ijin rumiyin kaliyan ibu.
Pangeran : Nggih,
kula ajeng ngeterake kowe ngge nyuwun ijin.
* Bawang
Putih lan Pangeran meng umah. Tekan umah ....
Ibu Tiri : Bawang
Putih, ndi bae kowe, sapa wong lanang iku?
Bawang Merah : Ndi
selendangku?
Bawang Putih : Iki
mba ...
Pangeran : Bu,
kula mriki ajeng nyuwun ijin ngge nglamar Bawang Putih.
Bawang Merah : Enak
bae, iku ora bakal Bawang Putih!
Bawang Putih : Nanging
mba .......
Bawang Merah : Kowe ra
bakal bisa nikah sadurung aku.
Ibu Tiri : Iya,
enak bae kowe ya Bawang Putih, terus sapa sing arep ngurus umah kiye maning?
Pangeran : Wis-wis,
kula ajeng ngajak ibu lan Bawang Merah manggon neng istanaku.
Bawang Putih : Tenanan?
Matur nuwun Pangeranku.
Pangeran : Iya
Bawang Putih ...
Akhire Pangeran lan Bawang Putih urip kalanggengan
bungah neng istana.
Sumber: http://fefidwip.blogspot.com/2013/07/teks-drama-bahasa-jawa-bawang-merah_7720.html
Sumber: http://fefidwip.blogspot.com/2013/07/teks-drama-bahasa-jawa-bawang-merah_7720.html